Haklı fesih sebepleri, işçi ile işveren arasındaki hizmet sözleşmesini her iki tarafın sona erdirebilmesini sağlar. Bu kapsamda sözleşme ilişkisini devam ettirmek fesih hakkını kullanan taraf için artık çekilmez hale gelmişse, yani fesheden taraftan artık sözleşme ilişkisini sürdürmesi beklenemezse fesih kurumuna başvurulabilecektir. Fesih kavramı tüm sözleşmeler için gündeme gelebilir ancak iş sözleşmeleri açısından uygulamada sıklıkla karşılaşılması sebebiyle özel bir öneme sahiptir. Dolayısıyla iş akdinin haklı nedenlere dayandırılarak sona erdirilmesi, işçi ve işverenler için kritik öneme sahip koruyucu hususlardan biridir.
Haklı fesih sebepleri ile ilgili sıkça sorulan soruların cevapları aşağıda belirtilmiştir. Konu ile ilgili başkaca sorularınızın olması halinde sayfanın en altından sorularınızı büromuza iletebilirsiniz.
Fesih Nedir?
Fesih kavramı kelime anlamı itibariyle verilen bir yargıyı bozma, kaldırma anlamına gelmektedir. Fesih, ister iki tarafa borç yüklesin ister tek tarafa borç yüklesin, taraflar arasında sürekli borç ilişkisi kuran tüm sözleşme türlerinde gündeme gelebilir. Söz konusu sözleşmenin ifasına başlanılması şartıyla ileriye dönük etki edecek şekilde fesihten bahsedilebilir.
İş Akdinin Haklı Nedenle Feshi Mümkün Müdür?
İş sözleşmeleri de sürekli borç doğuran sözleşmelerden olduğundan feshi mümkündür. Öncelikle iş akdinin tek sona erme sebebinin fesih olmadığını belirtmek gerekir. Taraflardan birinin ölümü, süreli işlerde sürenin sona ermesi ya da tarafların karşılıklı ikale sözleşmesi düzenlemesi gibi sebeplerle de iş akdi sona erebilir. Fesih hakkı ise tek taraflı irade beyanıyla hüküm doğuran bozucu yenilik doğuran bir haktır. Temelde iş akdinin iki tür sona erme sebebinden bahsedilebilir.
İş Akdi Fesih Türleri Nelerdir?
Süreli fesih ve haklı nedenle derhal fesih olarak ikiye ayırmak mümkündür. Süreli fesih, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde sözleşmeyi sonlandırmadan önce karşı tarafa ihbar etmek suretiyle süre verilmesi ve bu kanuni sürenin dolmasıyla iş akdinin sona ermesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Derhal Fesih Nedir?
Derhal fesih, haklı nedenle fesih halidir. İş sözleşmesi belirli ya da belirsiz süreli olsun, taraflardan biri her zaman kanunda öngörülen haklı sebeplere dayanarak sözleşmeyi derhal feshedebilir. Derhal fesih de karşı tarafa yöneltilen tek tarafı irade beyanıyla hüküm doğuran bozucu yenilik doğuran haklardan biridir.
Haklı Fesih Sebepleri Nerede Düzenlenmiştir?
Haklı fesih, Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Haklı Nedenle Fesih Ne Demektir?
Haklı neden kavramının ne anlama geldiği mevzuatta açıkça düzenlenmemiştir. Buna karşın Borçlar Kanunu, taraflardan biri için sözleşmenin sürdürülmesini dürüstlük kurallarına göre beklenemeyecek hale getiren her nedeni haklı neden saymaktadır. Bu kapsamda takdir yetkisi hakimdedir.
Haklı Sebeple Fesih İş Hukuku Mevzuatında Nasıl Düzenlenmiştir?
İş Kanunu hükümlerinde haklı fesih halleri sayılmış ve ana başlıklar halinde sınıflandırılmıştır.
İşçinin Haklı Nedenle Feshi Kaç Türdür?
İş mevzuatında işçinin haklı nedenle derhal fesih sebepleri üç başlık halinde düzenlenmiştir.
İşçinin Haklı Nedenle Fesih Sebepleri Nelerdir?
İşçinin haklı fesih sebepleri şunlardır:
- Sağlık Sebepleri
- Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri
- Zorlayıcı Sebepler
İşçi Tarafından Sağlık Nedeniyle Fesih Hangi Durumlarda Olur?
İş sözleşmesinden doğan işin yapılması işin niteliğinden kaynaklanan bir sebeple işçinin yaşayışı ve sağlığı için tehlikeli olursa işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir. Sağlığın ölümcül derecede tehlikede olması aranmaz. Bunun yanında işverenin ya da başka bir işçinin bulaşıcı hastalığa yakalanması ya da işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa yakalanması da haklı sebep teşkil eder.
İşçinin Haklı Fesih Nedenleri Ahlak Ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller Nelerdir?
Bu haller aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
- İşverenin işçiyi sözleşmenin esaslı noktalarında yanılgıya düşürmesi veya gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermesi
- İşverenin işçiye şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi ya da davranışlarda bulunması
- İşverenin işçiye cinsel tacizde bulunması
- Mobbing olarak bilinen işverenin işçiye psikolojik tacizde bulunması
- İşverenin işçiye ya da aile üyelerinden birine sataşması, onlara gözdağı vermesi, onları kanuna karşı hareket etmeye yönelik özendirmesi veya kışkırtması, onlara karşı hapis cezasını gerektiren bir suç işlemesi veya işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı ithamlarda bulunması
- İşçinin başka bir işçi tarafından tacize uğraması ve işverene bildirilmesine rağmen herhangi bir önlem alınmaması
- İşçinin hak kazandığı ücretlerin doğru hesap edilmemesi ya da ödenmemesi
- İşçi için belirlenen çalışma şartlarının uygulanmaması
İşçi Haklı Fesih Sebepleri Zorlayıcı Sebepler Nelerdir?
Bazı durumlarda işverenin kusuru olmaksızın işyerinde işlerin görülmesi imkansız hale gelebilmektedir. Bu tür durumlarda işveren her ne kadar kanunda öngörülen hükümlere uygun hareket etmek zorunda olsa da kusuru olmadığı için iş sözleşmesi askıda kalmaktadır. Eğer işyerinde işin görülememesi sebebi bir haftadan fazla sürerse, bir haftanın dolmasıyla işçi haklı fesih hakkı elde eder.
İşveren Tarafından Haklı Nedenle Fesih Sebepleri Nelerdir?
İşverenin haklı fesih nedenleri şunlardır:
- Sağlık Sebepleri
- Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri
- Zorlayıcı Sebepler
- İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması (Gözaltı süresi veya tutuklanma süresinin ihbar sürelerini geçmesi şartıyla)
İşveren Haklı Fesih Sebepleri Sağlık Nedenleri Nelerdir?
- İşçi kendi kastından, derli toplu olmayan yaşayışından ya da içkiye düşkünlüğünden dolayı hastalığa ya da sakatlığa uğrarsa işveren sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir. Ancak işçinin bu sebeple art arda üç iş günü ya da bir ayda beş iş gününden fazla devamsızlık yapması gerekir.
- İşçinin gebeliği de haklı fesih nedenlerinden biridir. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için doğum izni süresinin bitmesinin ardından kanunda öngörülen bildirim önellerine ek altı haftanın geçmesi gerekir.
- İşçinin tedavi edilemeyecek bir hastalığa tutulması ve işyerinde çalışmasının sakıncalı olduğuna yönelik sağlık kurulu raporunun olması da haklı nedenle fesih hakkı doğurur.
İşverenin Haklı Fesih Nedenleri Ahlak Ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller Nelerdir?
Şu şekilde sıralanabilir:
- İşçinin işvereni esaslı noktalar, kimlik bilgileri, sağlık durumu, önceki işi, sabıka kaydı ile ilgili hile ile yanıltması
- İşçinin işveren ve aile üyelerine karşı onların şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi ya da davranışlarda bulunması
- İşçinin başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması
- İşçinin işverene, ailesine ya da başka bir işçiye sözlü ya da fiziksel olarak sataşması, sarhoşluğu ve uyuşturucu madde kullanması
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması, işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi gibi doğruluk ve sadakate uymayan davranışlarda bulunması
- İşçinin işyerinde suç işlemesi
- İşçinin görevini yapması hatırlatıldığı halde ısrarla görevini yerine getirmemesi
- İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi ve işverenin malına zarar vermesi
- Psikolojik taciz
- İşçinin devamsızlığı
İşçinin Devamsızlığı Nedeniyle İş Akdinin Feshi İçin Kaç Gün Devamsızlık Olmalıdır?
İşçi haklı sebebi olmaksızın işyerine iki gün art arda gelmezse işverenin haklı fesih hakkı doğar. Bunun dışında işçi izin almadan ya da haklı bir sebebi olmadan bir ay içerisinde iki defa tatil gününden sonraki iş günü işe gelmezse işverenin fesih hakkı doğar. Son olarak işçi bir ay içerisinde art arda olma şartı aranmaksızın üç iş günü işe gelmezse sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.
Devamsızlık Nedeniyle Fesih İçin Aranan Diğer Şartlar Nelerdir?
Yukarıda değinildiği üzere devamsızlık sürelerinin işverenin izni ya da başka haklı sebep olmaksızın geçmesi gerekmektedir. İşçi bildirebilecek duruma geldiği anda haklı sebebini bildirmeli ve ispat etmelidir. Aksi halde işverenin feshi geçerlilik kazanır.
İşverenin Haklı Nedenle Feshi Zorlayıcı Sebepler Nelerdir?
İşyerinin çalışamaz halde olması sebebiyle işverenin fesih hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta sürenin geçmesi gerekir. Zorlayıcı sebep nedeniyle bekleme süresi içerisinde çalıştırılamayan işçiye bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir.
Geçerli Nedenle Fesih Bildirimi Örneği Nasıl Düzenlenir?
Kanun hükmü gereği işveren fesih bildirimin yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini kesin ve açık şekilde belirtmek zorundadır.
Haklı fesih sebepleri ile ilgili merak ettiğiniz soruları aşağıdaki form aracılığıyla bizlere iletebilirsiniz.
