Kambiyo senedi, Türk hukukunda kıymetli evrakların bir alt türüdür ve ülkemizde başta ticari hayat olmak üzere birçok ekonomik alanın vazgeçilmez araçlarındandır. Bu senetler sebepten soyuttur, yani kural olarak düzenlenmesine sebep olan temel hukuki ilişkinin geçerliliğine bağlı değildir. Bu kapsamda kambiyo senetleri kayıtsız ve şartsız borç ödenmesini kabul niteliği taşır. Kayıtsız ve şartsız olması bu senetler için zorunlu bir unsurdur. Ancak en çok elden ele geçme, dolaşma gücüne sahip senetler oldukları için sıkı şartlara tabi tutulmuşlardır.
Kambiyo senedi ile ilgili sıkça sorulan soruların cevapları aşağıda belirtilmiştir. Konu ile ilgili başkaca sorularınızın olması halinde sayfanın en altından sorularınızı büromuza iletebilirsiniz.
Kambiyo Senedi Nedir?
Kambiyo senetleri alacak senedi vasfındadır ve para alacağını temsil eder. Senedin düzenlenmesiyle birlikte senede bağlı temel ilişki kurulur. Bu senedin düzenlenmesine sebep olan borç ilişkisinin geçerliliğinden bağımsız olarak senede dayalı ilişki geçerliliğini korur. Ayrıca senede bakarak düzenlenmesine sebep olan esas borç ilişkisinin tespiti mümkün değildir. Yani senet metnine bakarak alacağın senetten başka bir dayanağının olduğu anlaşılamaz, borçlu da ancak senette düzenlenen miktarla borçtan sorumlu olur.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Var Mıdır?
Mevzuatımızda kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi özel olarak düzelenmiş, şartları ve usulü belirtilmiştir. Dolayısıyla senedin düzenlenmesine kaynak olan alt ilişki için genel haciz yoluna gidilebileceği gibi ayrıca bu senetlere özgü icra takibine de başvurulabilir. Aşağıda kambiyo senetleriyle ilgili genel bilgiler verildikten sonra bu takip yolu incelenecektir.
Kambiyo Senetlerinin Ortak Özellikleri Nelerdir?
Kıymetli evrak olmaları sebebiyle tedavül gücü ve maddi değeri olan belgelerdir. Ayrıca bu senetlerin en önemli özelliği de belirli bir paranın ödenmesi şeklinde kurulmalarıdır. Örneğin bir malın teslimi için kambiyo senedi düzenlenemez. Yukarıda değinildiği üzere kambiyo senetlerinin düzenlenmesi sebepten soyut hukuki işlemlerdir. Sebepten soyut işlemler olması kambiyo senetlerinin düzenlenmesinde hukuki bir sebebin var olmadığını göstermez. Sadece temel hukuki ilişki senede bakılarak tespit edilemez. Dolayısıyla temel borç ilişkisinde ortaya çıkan geçersizlik durumları, senedin geçerliliğini sakatlamaz. Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir. Bu nedenle devredilmeleri ciro ve teslim yoluyla olur. Bunun aksi düzenlenmek isteniyorsa senette açıkça olumsuz emre kaydının yazılması gerekir. Bu durumda senet artık nama yazılı hale gelir ve ancak alacağın temliki hükümlerine göre devredilebilir. Bu senetlerin tedavül kabiliyetleri olduğunu belirtmiştik. Bu nedenle senet borçlusunun vade tarihi geldiğinde senedi elinde bulunduran kişinin kim olduğunu bilmesi her zaman mümkün değildir. Dolayısıyla vade tarihi geldiğinde kambiyo senedini elinde bulunduranın senet borçlusuna gitmesi gerekir.
Kambiyo Senetleri Özellikleri Nerede Düzenlenmiştir?
Ticaret Kanunu’nda kıymetli evrak başlığı altında, kambiyo senetleri kapsamında üç tür olarak düzenlenmiştir.
Kambiyo Senedi Kaç Türdür?
Türk hukukunda üç tür kambiyo senedi vardır. Bunlar:
- Senedi düzenleyen kişinin muhatabından olan alacağını, alacaklı lehtar sıfatındaki kişiye olan borcu veya yükümlülüğü sebebiyle, muhatabın lehtara ödemesini sağlayan poliçe,
- Bir muhatabın olmadığı, doğrudan bir borç ikrarı niteliğine sahip; onun dışında poliçeye benzer şekilde imza edenin borçtan sorumlu tutulduğu ve kanunen özel bir düzenleme olmadıkça poliçe hükümlerine tabi bono,
- Hamiline yazılı olarak düzenlenebilen, muhatabın banka olduğu, muhatap bankanın ciro edemediği ve ödeme aracı olarak kullanılan çektir.
Kambiyo Senedi Zamanaşımı Süresine Tabi Midir?
Ticaret Kanunu’nda vadesi gelen senede bağlı olarak alacaklı tarafından ileri sürülebilecek talepler için zamanaşımı süreleri öngörülmüştür.
Kambiyo Senetlerinde Zamanaşımı Süreleri Kaç Yıldır?
Vadesi geldiği halde ödenmeyen bir bono, sosyal hayatımızdaki yaygın adıyla “senet” ve diğer kambiyo senetleri söz konusu ise hamil, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi başlatabilir. Hamilin düzenleyene karşı ileri sürebileceği talepler 3 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Çek söz konusu olduğunda ise hamilin ileri sürebileceği talepler ibraz süresinin bitiminden itibaren 3 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Burada dikkat edilmesi gereken husus ibraz süreleridir. Çekler, düzenlendiği yerde ödenecekse düzenlendiği tarihten itibaren on gün; başka bir yerde ödenecekse bir ay; ödeme yeri ile düzenlenme yeri ayrı kıtalardaysa üç ay içinde ibraz edilmelidir.
Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu İle Takibin Şartları Nelerdir?
Söz konusu haciz yoluna başvurulabilmesinin ilk şartı alacağın bir kambiyo senedine dayandırılmasıdır. Yani poliçe, bono ve çek dışında herhangi bir kıymetli evraka dayalı olarak bu takip başlatılamaz. Bu takip yoluna sadece senedin yetkili hamili başvurabilir ve borçlunun da kambiyo senedi uyarınca sorumlu kişilerden olması gerekir. Ayrıca senedin vadesinin gelmiş olması gerekmektedir.
Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip Talebi Nasıl Yapılır?
Rehinle teminat altına alınmış bir alacak olsa bile senede dayalı takip başlatılabilir. Bunun için alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna başvurmak istediğini açıkça belirtmesi gerekir. Aynı zamanda alacaklı takip talebini dayandırdığı senedin aslını ve borçlu adedi kadar tasdikli örneğini talebine eklemek zorundadır.
Kambiyo Senedi İcra Takibi İtiraza Konu Olabilir Mi?
Borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içinde itirazını ileri sürebilir. Usulsüz bir tebligat söz konusuysa, öğrenme tarihinden itibaren 5 günlük süre işlemeye başlar. İtiraz icra dairesinin yetkisine, kambiyo senedine ve buna bağlı olarak senetteki imzaya ya da borcun ödendiğine veya ertelendiğine dair yapılabilir. İtirazlar yazılı yapılmalıdır.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu İtiraz Nereye Yapılır?
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte itiraz icra mahkemesine yapılmalıdır, icra dairesine yapılan itirazlar geçersizdir. İcra müdürünün itiraz talebini mahkemeye gönderme yetkisi ve yükümlülüğü yoktur. Yetkili icra mahkemesi ise takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı bulunduğu yer mahkemesidir.
Kambiyo Senetlerine İtiraz Konusu Nedir?
Kambiyo senedine itiraz eden borçlu senette bulunan imzanın kendisine ait olmadığını ileri sürmektedir. Bunun dışında imzaya itiraz edilmemekle birlikte senet üzerindeki kayıtların haksız bir şekilde değiştirildiği öne sürülüyorsa bu tahrifat itirazı sayılır. Tahrifat itirazı imzaya itiraz niteliğinde değildir.
Kambiyo Senedine İtiraz İncelemesi Nasıl Yapılır?
İmzaya itiraz edilmesi durumunda bilirkişi incelemesi yapılır ve imzanın borçluya ait olup olmadığı tespit edilir. İmzaya itiraz nedeniyle takip geçici olarak durdurulmuşsa ve borçlunun itirazı reddedilirse borçlu inkar tazminatı ve para cezasına mahkum edilir. Alacaklının kötü niyeti ve ağır kusuru söz konusuysa ve borçlunun itirazı kabul edilirse bu defa alacaklı inkar tazminatı ve para cezasına mahkum edilir. Bunun üzerine alacaklı genel mahkemelerde dava açarsa sadece para cezasının tahsili dava sonuna kadar ertelenir. Emre veya hamile yazılı kambiyo senetleri resmi belge hükmünde sayılmıştır ve bu belgeler üzerinde işlenen sahtecilik fiilleri resmi belgede sahtecilik suçu kapsamındadır.
Kambiyo Senedine İtiraz Süresi Ne Kadardır?
Yukarıda belirtildiği üzere imzanın kendisine ait olmadığını öne süren borçlu bunu dilekçe ile icra mahkemesine 5 gün içinde bildirmelidir, aksi takdirde senetteki imza kedisine ait sayılır.
Kambiyo Senedine İtiraz Dilekçesi Verildiğinde Takip Durur Mu?
İster imzaya ister borca itiraz olsun, satış dışındaki icra işlemleri kendiliğinden durmaz. Mahkeme telafisi güç zararlar oluşabileceğine ve itiraz edenin haklı nedenleri olduğuna kanaat getirirse icra işlemlerinin geçici olarak durdurulmasına ihtiyati tedbir kapsamında karar verebilir.
Kambiyo Senetlerinde Borca İtiraz Davası Hangi Sebeplerle Açılır?
Senede bağlı borç, borçlu tarafından ödenmişse ya da alacaklı borçlunun borcunu ertelemişse borca itiraz edilebilir. Borcun zamanaşımına uğramış olması da itiraz sebeplerinden biridir. Borçlu bu iddialarını borcun ödendiğine ya da ertelediğine dair alacaklı tarafından imzası ikrar edilmiş adi bir senetle ya da resmi belgeyle ispatlanabilir.
Kambiyo Senedi Menfi Tespit Davası Açılabilir Mi?
İtiraz sürelerini kaçırmış olan borçlu, aslında borçlu olmadığının tespiti için genel mahkemelerde menfi tespit davası açabilir. Ancak bu davanın açılması icra takibini kendiliğinden durdurmaz. Mahkemeden icra takibinin durdurulması istenebilir.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Şikayet Yoluna Başvurulabilir Mi?
Eğer takibe dayanak belge kambiyo senedi niteliğine haiz bir belge değilse ya da aleyhine takip yapılan kişi borçlu sıfatına sahip değilse yine 5 gün içinde icra mahkemesine şikayet başvurusunda bulunulabilir.
Kambiyo senedi ile ilgili merak ettiğiniz soruları sayfanın alt kısmında bulunan form aracılığıyla bizlere iletebilirsiniz.
