Hakaret suçu, Şerefe Karşı Suçlar başlığı altında Türk Ceza Kanunu’nda 125 ve 131. maddeler arasında düzenlenmiştir. Hakaret suçunun tanımı, bir kişiye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak olarak yapılabilir.
Hakaret Suçu ve Özellikleri
Söz konusu suç ile korunmak istenen mağdurun şerefidir. Hakaret niteliği taşıyan eylemin yapılması ile birlikte suç gerçeklemiş olur; suç tehlike suçu olarak nitelendirilir. Suçun gerçekleşmesi için mağdurun rencide olması şartı aranmamaktadır bu konuda zaten objektif bir değerlendirme yapılması da mümkün değildir. Hakaret suçunun faili yalnızca gerçek kişiler olabilirken mağduru ise gerçek veya tüzel kişiler olabilir. Suçun mağdurunun ölmüş bir kişi olması halinde Türk Ceza Kanunu’nun 130.maddesinde düzenlenen Kişinin Hatırasına Hakaret suçu oluşur.
Hakaret Suçunda Fiil
Hakaret suçunu meydana getirecek fiillerin kanunda tek tek sayılması mümkün değildir. Suçun tanımından yola çıkarsak, mağdurun şeref ve saygınlığını rencide eden, sövme niteliği taşıyan veya rencide edecek bir somut olgu veya fiil isnat etmek suretiyle gerçekleştirilen her türlü eylem hakaret suçunu oluşturabilir.
Bir kişinin gerçek bir özelliğinden bahsedilerek de hakaret suçu işlenebilir. Örneğin gözleri görmeyen birine “Kör işte ne olacak” gibi rencide edici söylemlerde bulunulması halinde de söz konusu suç oluşur.
Yargı mercileri veya idari makamlar nezdinde yapılan yazılı veya sözlü başvuru, iddia ve savunmalar kapsamında, kişilerle ilgili olarak somut isnatlarda bulunulması halinde hakaret suçu sebebiyle ceza verilmez. Ancak isnat ve değerlendirmelerin gerçek ve somut vakıalara dayanması ve uyuşmazlıkla bağlantılı olması gerekmektedir.
Toplum nezdinde meşhur kişiler örneğin siyasetçiler, futbolcular, sanatçılar gibi kişilere yöneltilen eleştiriler ve diğer söylemler normal kişilere göre daha ağır olabilir. Ağır eleştiri kapsamında nitelendirilebilecek söylemler hakaret suçunu oluşturmaz. Ayrıca kaba ve nezaketsiz davranışlar ile beddua niteliği taşıyan söylemler de hakaret niteliği taşımamaktadır.
Kişinin siyasi ideolojisine, dini inancına veya felsefi düşüncelerine yönelik rencide edici söylemler de hakaret suçu kapsamındadır.
Hakaret Suçunun Mağdurun Yokluğunda İşlenmesi
Hakaret mağdurun yüzüne karşı işlenebilir yada çeşitli iletişim araçları ile hakaret suçu işlenebilir. İletişim araçları ile işlenen hakaret suçunda mağdurun hakareti öğrenmesi yeterlidir, bu şekilde gerçekleştirilen hakaretler yüze karşı gerçekleştirilmiş hakaret gibidir.
Mağdurun yokluğunda, fail tarafından edilen hakaretin suç oluşturabilmesi için en az 3 kişinin hakareti öğrenmesi gerekmektedir. Burada kast etmiş olduğumuz 3 kişi fail dışındadır ve hepsinin aynı anda öğrenmesine veya aynı yerde bulunmasına hakaret suçunun oluşması açısından gerek yoktur.
Hakaret Suçunun Cezası
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Hakaretin, mağduru muhatap alacak şekilde sesli, yazılı veya görüntülü bir iletişim aracıyla işlenmesi halinde de aynı ceza ile cezalandırılır.
Hakaret suçunun, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı, kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlere yönelik işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamayacak şekilde hüküm verilir. Hakaret suçu ile birlikte tehdit de gerçekleşirse tehdit suçu için de ayrıca ceza verilir.
Hakaret suçunun aleni bir şekilde örneğin cami avlusunda bağırarak işlenmesi halinde verilecek olan ceza altıda bir oranında artırılır.
Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Bu suçun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmez.
Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Ölen kişinin hatırasına en az üç kişinin tanıklık edeceği şekilde hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır. Ölen kişinin kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında rencide edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Hakaret suçu sebebiyle yapılacak yargılamalar sonucunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Mağdurun uğramış olduğu bir maddi zarar var ise fail tarafından bu zararın karşılanması koşulu ile hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir. Bu kararın verilebilmesi için mağdurun uğramış olduğu manevi zararın karşılanması şartı bulunmamaktadır.
Hakaret Suçunda Şikayet ve Zamanaşımı Süresi
Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu hariç, hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun şikayetine bağlıdır. Şikayet süresi ise mağdurun hakareti öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Bu süre içerisinde mağdur tarafından şikayette bulunulmaması halinde bu suç sebebiyle soruşturma ve kovuşturma yapılamaz. Mağdur, şikayet etmeden önce ölürse, veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilir.
Hakaret suçu ile ilgili yapılacak olan yargılamalarda alanında uzman bir avukat tarafından temsil edilmeniz faydanıza olacaktır.
Hakaret Suçu ile İlgili Yargıtay Kararları
“Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşa yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref, ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövme fiilini oluşturması gerekmektedir.
Olay günü sanığın, müştekiye söylediği kabul edilen “terbiyesizlik yapma, pislik yapma erkeksen gel yüzüme söyle” şeklindeki sözü, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu ve dolayısıyla hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, yasal olmayan ve yerinde görülmeyen gerekçeyle mahkumiyet kararı verilmesi,
Kanuna aykırı ve sanık … müdafiinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünde, tebliğnameye aykırı olarak HÜKMÜN BOZULMASINA, ….oy birliğiyle karar verildi.” Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2017/8129 E., 2018/14490 K.
“TCK’nın 125/1. maddesi uyarınca, gıyapta hakaret suçunun en az üç kişi ile ihtilat edilerek işlenmesi gerekmekte olup, Mahkemece sanık …’ın müştekiler hakkında iddianamede belirtilen hakaret içerikli sözleri, tanık olarak dinlenilen … ve …’ın yanında söylediği kabul edilmiş ise de, katılan …’nın ”sanık iddianamede belirtilen hakaretleri eşimin yanında ve tanıklar … ve …’ın yanında yapmış” şeklinde, tanık …’ın ”iddianamede geçen hakaret sözlerini gerek benim yanımda gerekse diğer çalışanların yanında sürekli kullanıyor” şeklindeki beyanları karşısında, işletmede çalışan görevlilerin beyanlarına başvurularak, eylemde ihtilat unsurunun oluşup oluşmadığı araştırılıp, gerekçede tartışılmaksızın eksik inceleme ve yeterli olmayan gerekçeyle mahkumiyet kararı verilmesi,….
Kanuna aykırı, sanık …’ın temyiz nedenleri yerinde görülmekle tebliğnameye uygun olarak HÜKÜMLERİN BOZULMASINA, ……oy birliğiyle karar verildi.” Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2016/4005 E., 2018/2719 K.
